Praca w Domach Pomocy Społecznej (DPS) to temat, który rzadko trafia na pierwsze strony gazet czy do głównych wydań serwisów informacyjnych. Tymczasem jest to zawód niezwykle wymagający, pełen wyzwań i emocji, często niedoceniany i słabo opłacany. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej realiom pracy w DPS-ach, bazując na anonimowych relacjach pracowników oraz komentarzach osób związanych z tym środowiskiem.
Zdj.(Adobe)
Niedoceniana Misja
Pracownicy DPS-ów często podkreślają, że ich praca to nie tylko zawód, ale przede wszystkim misja. Jak mówi pan Tomasz (imię zmienione), były pracownik jednego z DPS-ów w Małopolsce: "Pracowali tam ludzie z sercem, z naprawdę wielkim sercem. Pracowali całe lata. I mówili, że to ich misja, bo kto pomoże tym biednym ludziom." Mimo to, wynagrodzenie często ogranicza się do najniższej krajowej, co nie odzwierciedla ogromu odpowiedzialności i trudności, z jakimi muszą się mierzyć na co dzień.
Braki Kadrowe i Brak Szkolenia
Jednym z głównych problemów w DPS-ach są braki kadrowe. Zbyt mała liczba pracowników sprawia, że obowiązki opiekuńcze spadają na wszystkich – od kucharzy po personel biurowy. Pan Tomasz wspomina: "Było za mało ludzi do pracy, tak że funkcje opiekuńcze sprawowali wszyscy po trochu, od kucharek, przez personel biurowy, aż po takich jak ja, pracowników fizycznych." Co więcej, nowi pracownicy często nie przechodzą odpowiedniego szkolenia, zwłaszcza w zakresie radzenia sobie z agresywnymi lub niebezpiecznymi pensjonariuszami.
Wyzwania Codzienności
Praca w DPS to nie tylko opieka nad osobami starszymi czy chorymi. To także radzenie sobie z nieprzewidywalnymi zachowaniami podopiecznych. Wśród mieszkańców DPS-ów znajdują się osoby z różnymi zaburzeniami – od upośledzeń umysłowych, przez choroby psychiczne, po uzależnienia. Pan Tomasz opisuje sytuacje, które wymagały natychmiastowej interwencji: "Był pewien chłopak bardzo niepozorny, widać, że opóźniony w rozwoju. Niby wszystko fajnie, tylko, że on dusił ludzi, podchodził i zaciskał ręce na szyi. Problem taki, że był rosły i silny. Jak go opanować w takiej sytuacji? Też tylko siłą, bo inaczej jak?"
Innym razem opowiada o pensjonariuszu, który próbował napić się farby, myśląc, że to mleko: "Proszę sobie wyobrazić, że maluje Pan łazienkę. Stoi pojemnik z białą farbą. Nie upilnował pan, do łazienki wszedł pensjonariusz i zanurzając ręce jak naczynie w farbie, krzyczy 'mleko, mleko' i chce się tej farby napić. Co Pan zrobi? Będzie Pan stał?"
Brak Wsparcia Psychologicznego
Pracownicy DPS-ów często zostają sami z problemami, z którymi muszą się mierzyć. Brak wsparcia psychologicznego i odpowiednich szkoleń sprawia, że są narażeni na wypalenie zawodowe. Jak zauważa jeden z komentatorów w mediach społecznościowych: "Oczywiście powinny być po prostu systematyczne kontrole i tyle. Inaczej się nie da. Ale trzeba pamiętać, że praca w domu opieki to dla pracowników mordęga i powinni mieć psychologa na stałe."
Prawo i Standardy Opieki
Wielu ekspertów zwraca uwagę na potrzebę zmiany prawa oraz podniesienia standardów zatrudnienia w DPS-ach. Beata Puk, aktywistka społeczna, podkreśla: "Przede wszystkim zmienić prawo. Muszą być wyższe standardy zatrudniania personelu. Szkolenia coroczne. I nadzór nad tymi instytucjami. Częste kontrole. To tyle na początek."
Potrzebę zwiększenia nadzoru nad pracą DPS-ów zauważa również pani Gosia: "Wszędzie, gdzie są osoby słabsze i często bezbronne oddane pod opiekę instytucji, muszą one mieć odpowiedni nadzór."
Przykłady Zaniechań i Nieprawidłowości
Niestety, w mediach coraz częściej pojawiają się informacje o nieprawidłowościach w DPS-ach. W jednym z artykułów Radia dla Ciebie opisano przypadek pobicia pensjonariusza przez innego mieszkańca DPS w Ciechanowie. Prokuratura bada sprawę, a rodzina poszkodowanego domaga się wyjaśnień i ukarania winnych.
Inny artykuł w Onet.pl ujawnia nieprawidłowości podczas wyborów prezydenckich w 2020 roku w DPS-ach prowadzonych przez siostry zakonne. Pensjonariusze mieli głosować na wskazanych kandydatów, co budzi poważne wątpliwości co do przestrzegania praw obywatelskich w takich placówkach.
Potrzeba Wykwalifikowanego Personelu
Jednym z rozwiązań problemów w DPS-ach jest zatrudnianie wykwalifikowanego personelu. Jednak często brakuje chętnych do pracy w takich warunkach za oferowane wynagrodzenie. Jak zauważa jeden z internautów: "Przede wszystkim lepszy nadzór nad pracownikami. Czy trzeba mieć jakieś wykształcenie kierunkowe, żeby tam pracować?" Inny dodaje: "Wystarczą szkolenia z zakresu zdrowia psychicznego i dolegliwości z nim związanych, bo jak widać, opiekunowie nie mają pojęcia, jak sobie radzić z pensjonariuszami chociażby z demencją."
Emocjonalne Obciążenie Pracowników
Praca w DPS-ach jest nie tylko fizycznie, ale przede wszystkim emocjonalnie wyczerpująca. Pani Ania dzieli się swoim doświadczeniem: "Miałam kiedyś praktyki w hospicjum, jest to praca dla ludzi o mocnych nerwach i dużej empatii. Często widzi się cierpienie i ból. Ryczałam po pierwszym dniu, później człowiek się przyzwyczaja. Pensjonariusze często krzyczą, ale to choroba i ze strachu." Podkreśla, że choroba potrafi całkowicie zmienić człowieka, a opiekunowie muszą być na to przygotowani.
Przemoc i Bezpieczeństwo
Bezpieczeństwo w DPS-ach to kwestia, która wymaga szczególnej uwagi. Pracownicy często muszą radzić sobie z agresywnymi zachowaniami podopiecznych, narażając się na niebezpieczeństwo. Pan Tomasz wspomina dramatyczne sytuacje: "Były sytuacje ekstremalne, gdy kilku podopiecznych dopadło panią terapeutkę, zamknęli ją w pokoju i usiłowali ją zgwałcić. Wtedy już nie mogło być pobłażania, niepełnosprawny czy nie, osoby te opuściły ośrodek."
Prawo kontra Rzeczywistość: Analiza Funkcjonowania Domów Pomocy Społecznej
Praca w Domach Pomocy Społecznej (DPS) jest nie tylko wymagająca fizycznie, ale także emocjonalnie. Opisane wcześniej realia ukazują liczne wyzwania, z jakimi muszą się mierzyć pracownicy tych placówek. Aby zrozumieć głębię problemu, warto porównać te doświadczenia z zapisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie domów pomocy społecznej. Taka analiza pozwoli ocenić, na ile praktyka opisana w artykule jest zgodna z obowiązującymi przepisami i gdzie występują największe rozbieżności.
Braki Kadrowe i Niewystarczające Szkolenia
W artykule zwrócono uwagę na zbyt małą liczbę personelu w DPS-ach. Pracownicy podkreślają, że funkcje opiekuńcze często są wykonywane przez niewykwalifikowany personel, taki jak kucharze czy pracownicy fizyczni. Nowi pracownicy nie przechodzą odpowiednich szkoleń, zwłaszcza w zakresie radzenia sobie z agresywnymi pensjonariuszami.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej, dom pomocy społecznej powinien zapewnić odpowiednią liczbę personelu o kwalifikacjach adekwatnych do rodzaju świadczonych usług. Pracownicy bezpośrednio świadczący usługi muszą posiadać kwalifikacje określone w odrębnych przepisach, a także uczestniczyć w szkoleniach podnoszących ich kompetencje.
Ta rozbieżność między prawem a praktyką jest alarmująca. Brak odpowiednio wykwalifikowanego personelu i angażowanie niewykwalifikowanych pracowników do zadań opiekuńczych nie tylko narusza przepisy, ale także stwarza potencjalne zagrożenie dla pensjonariuszy i pracowników. Niewystarczające szkolenia uniemożliwiają efektywne radzenie sobie w trudnych sytuacjach, co może prowadzić do eskalacji problemów.
Bezpieczeństwo Pensjonariuszy i Pracowników
Pracownicy DPS-ów często muszą radzić sobie z agresywnymi lub niebezpiecznymi pensjonariuszami bez odpowiedniego wsparcia. W artykule opisano przypadki ataków na personel, w tym próbę napaści na terapeutkę. Brakuje jasnych procedur w sytuacjach zagrożenia, co pozostawia pracowników bez niezbędnych narzędzi do zapewnienia bezpieczeństwa sobie i podopiecznym.
Rozporządzenie jasno określa, że dom powinien zapewnić mieszkańcom bezpieczeństwo i poszanowanie godności osobistej. Jest zobowiązany do opracowania i stosowania procedur postępowania w sytuacjach nagłych, zagrażających bezpieczeństwu mieszkańców i pracowników. Ponadto powinien zapewnić warunki do bezpiecznego wykonywania pracy przez personel.
Brak tych procedur i wsparcia w sytuacjach zagrożenia jest poważnym naruszeniem przepisów. Pracownicy powinni być przeszkoleni w zakresie radzenia sobie z agresją i mieć dostęp do wsparcia w sytuacjach kryzysowych. Bez tego zarówno pensjonariusze, jak i personel są narażeni na niebezpieczeństwo.
Warunki Mieszkaniowe i Opieka Medyczna
Z pozytywnych aspektów warto podkreślić, że warunki mieszkaniowe w opisywanym DPS są oceniane jako dobre. Pomieszczenia są czyste i odpowiednio wyposażone, wyżywienie jest smaczne i wystarczające, a opieka medyczna dostępna na telefon, z pielęgniarką obecną w godzinach dziennych.
Rozporządzenie wymaga, aby dom zapewniał mieszkańcom usługi bytowe na odpowiednim poziomie, w tym miejsce zamieszkania, wyżywienie i utrzymanie czystości. Warunki bytowe powinny odpowiadać określonym standardom, a dom jest zobowiązany do zapewnienia usług opiekuńczych, w tym opieki medycznej zgodnie z potrzebami mieszkańców.
W tym zakresie praktyka opisana w artykule jest zgodna z wymogami rozporządzenia, co świadczy o tym, że nie wszystkie aspekty funkcjonowania DPS-ów odbiegają od norm prawnych. Jednak dobre warunki bytowe nie rekompensują innych, poważnych niedociągnięć.
Wykorzystywanie Skazanych do Prac Pomocniczych
Artykuł wspomina o tym, że prace pomocnicze, takie jak sprzątanie terenu, są wykonywane przez osoby skazane na prace społeczne. Osoby te mają ograniczony kontakt z pensjonariuszami i są starannie wybrane, co minimalizuje ryzyko.
Choć rozporządzenie nie reguluje bezpośrednio kwestii wykorzystywania skazanych do prac pomocniczych, dopuszcza korzystanie z pomocy wolontariuszy lub stażystów pod pewnymi warunkami. Osoby te muszą spełniać określone kryteria i działać pod nadzorem wykwalifikowanego personelu, nie zastępując etatowych pracowników w realizacji podstawowych usług.
Jeśli więc praca skazanych ogranicza się do zadań pomocniczych i jest odpowiednio nadzorowana, nie stoi to w sprzeczności z przepisami. Ważne jest jednak, aby zapewnić, że ich obecność nie wpływa negatywnie na bezpieczeństwo i komfort pensjonariuszy.
Prawa Pensjonariuszy
Pensjonariusze mają dostęp do wycieczek, zajęć rekreacyjnych i telewizji. Niektórzy z nich posiadają klucze do swoich pokoi, co zapewnia im prywatność i bezpieczeństwo osobistych rzeczy. Brak informacji o ograniczaniu wolności czy naruszaniu godności pensjonariuszy sugeruje, że w tym zakresie DPS funkcjonuje zgodnie z przepisami.
Rozporządzenie zobowiązuje domy pomocy społecznej do poszanowania praw i wolności mieszkańców, w tym prawa do prywatności, godności i wolności osobistej. Mieszkańcy mają prawo do uczestniczenia w życiu społecznym, kulturalnym i religijnym.
Opisane praktyki są zgodne z rozporządzeniem, co pokazuje, że mimo pewnych niedociągnięć, DPS-y starają się zapewnić pensjonariuszom godne warunki życia.
Nadużycia i Nieprawidłowości
Niestety, w artykule wspomniano o przypadkach poważnych nadużyć, takich jak próba napaści na terapeutkę przez pensjonariuszy. Choć brak informacji o stosowaniu przemocy przez personel wobec pensjonariuszy, to takie incydenty wymagają natychmiastowej interwencji.
Rozporządzenie nakłada na DPS obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim osobom w placówce. W przypadku naruszenia praw mieszkańców lub personelu, dom jest zobowiązany do podjęcia odpowiednich działań, w tym powiadomienia organów ścigania.
Opisane w artykule działania (wydalenie pensjonariuszy) są zgodne z potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa, ale powinny być przeprowadzone z poszanowaniem procedur prawnych i z uwzględnieniem możliwości terapeutycznych dla agresywnych podopiecznych.
Warunki Pracy Personelu
Pracownicy otrzymują najniższe wynagrodzenie, a praca jest stresująca i prowadzi do wypalenia zawodowego. Brak wsparcia psychologicznego dla personelu potęguje te problemy.
Choć rozporządzenie nie reguluje kwestii wynagrodzeń, podkreśla obowiązek zapewnienia pracownikom warunków do bezpiecznego i efektywnego wykonywania pracy. Pracownicy powinni mieć dostęp do szkoleń i możliwości podnoszenia kwalifikacji, a dom powinien dbać o dobrą atmosferę pracy i przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu.
Brak wsparcia psychologicznego i działań zapobiegających wypaleniu zawodowemu jest więc niezgodny z duchem rozporządzenia. DPS powinien aktywnie dbać o dobrostan psychiczny swoich pracowników, co przekłada się na jakość opieki nad pensjonariuszami.
Szkolenia i Kwalifikacje w Kontekście Specyficznych Schorzeń
Brak szkoleń dotyczących radzenia sobie z pensjonariuszami cierpiącymi na autyzm, zespół Downa, ADHD, chorobę Parkinsona czy Alzheimera jest kolejnym problemem. Pracownicy nie są przygotowani do pracy z osobami o specjalnych potrzebach, co może prowadzić do nieodpowiedniej opieki i niebezpiecznych sytuacji.
Rozporządzenie wymaga, aby pracownicy bezpośrednio świadczący usługi posiadali kwalifikacje odpowiednie do rodzaju świadczonych usług. Powinni też uczestniczyć w szkoleniach podnoszących ich kwalifikacje, szczególnie w zakresie specyficznych potrzeb mieszkańców.
Brak takich szkoleń jest niezgodny z przepisami i negatywnie wpływa na jakość opieki. DPS powinien zapewnić, że personel jest odpowiednio przygotowany do pracy z różnymi grupami pensjonariuszy.
Organizacja Pracy i Obciążenie Personelu
Oddziały liczą około 20 podopiecznych, a w dzień jest średnio dwóch opiekunów, w nocy tylko jeden. Pracownicy są przeciążeni obowiązkami, co zwiększa ryzyko błędów i zaniedbań.
Rozporządzenie określa minimalne standardy dotyczące liczby personelu w stosunku do liczby mieszkańców, uwzględniając konieczność zapewnienia odpowiedniej opieki i bezpieczeństwa. Obciążenie jednego opiekuna odpowiedzialnością za 20 podopiecznych, zwłaszcza w nocy, jest niezgodne z tymi standardami.
Taka organizacja pracy nie tylko narusza przepisy, ale również stwarza zagrożenie dla pensjonariuszy i personelu. Przeciążeni pracownicy mogą nie być w stanie skutecznie reagować na nagłe sytuacje czy potrzeby podopiecznych.
Wsparcie Psychologiczne i Przeciwdziałanie Wypaleniu Zawodowemu
Brak dostępu do wsparcia psychologicznego dla pracowników oraz wysoki poziom stresu prowadzący do wypalenia zawodowego to poważne problemy. Pracownicy DPS-ów są narażeni na duże obciążenie emocjonalne, co wymaga odpowiednich działań ze strony pracodawcy.
Rozporządzenie zobowiązuje domy pomocy społecznej do podejmowania działań zapobiegających wypaleniu zawodowemu personelu. Szkolenia i wsparcie powinny obejmować również aspekty radzenia sobie ze stresem i obciążeniem psychicznym.
Niezapewnienie takiego wsparcia jest niezgodne z przepisami i negatywnie wpływa na funkcjonowanie całej placówki. Dbanie o dobrostan psychiczny pracowników jest kluczowe dla zapewnienia wysokiej jakości opieki nad pensjonariuszami.
Podsumowanie i Rekomendacje
Analiza wykazała, że wiele praktyk opisanych w artykule jest niezgodnych z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie domów pomocy społecznej. Najważniejsze niezgodności dotyczą braku odpowiednio wykwalifikowanego personelu, niewystarczających szkoleń, nieprzestrzegania standardów bezpieczeństwa oraz braku wsparcia psychologicznego dla personelu.
Aby poprawić sytuację w DPS-ach, konieczne jest podjęcie następujących działań:
Zwiększenie liczby wykwalifikowanego personelu zgodnie z wymaganiami rozporządzenia, co pozwoli na zapewnienie lepszej opieki i zmniejszy obciążenie pracowników.
Zapewnienie regularnych szkoleń dla pracowników, szczególnie w zakresie radzenia sobie z agresją i specyficznymi schorzeniami pensjonariuszy, co zwiększy ich kompetencje i poczucie bezpieczeństwa.
Wdrożenie i aktualizacja procedur bezpieczeństwa, aby zarówno pensjonariusze, jak i personel mieli jasne wytyczne postępowania w sytuacjach zagrożenia.
Zapewnienie wsparcia psychologicznego dla personelu, co pomoże przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu i poprawi atmosferę pracy.
Regularne kontrole ze strony organów nadzoru, aby monitorować przestrzeganie standardów i reagować na ewentualne nieprawidłowości.
Praktyczne wdrożenie tych zaleceń wymaga zwiększenia finansowania DPS-ów. Podniesienie wynagrodzeń przyciągnie wykwalifikowany personel, a dodatkowe środki umożliwią organizację szkoleń i wsparcia dla pracowników.
Praca w DPS-ach jest kluczowa dla zapewnienia godnego życia osobom potrzebującym opieki. Dlatego tak ważne jest, aby warunki pracy personelu oraz standardy opieki były zgodne z obowiązującymi przepisami. Tylko wtedy możemy mieć pewność, że pensjonariusze otrzymują należytą pomoc, a pracownicy są w stanie wykonywać swoje obowiązki z zaangażowaniem i profesjonalizmem.
Czas na Zmiany
Opisane problemy nie są odosobnione i wymagają systemowych rozwiązań. Zwiększenie świadomości społecznej na temat realiów pracy w DPS-ach może przyczynić się do wprowadzenia niezbędnych reform. To zadanie nie tylko dla ustawodawców, ale także dla społeczeństwa, które powinno docenić i wspierać tych, którzy na co dzień troszczą się o najbardziej potrzebujących.
Zmiany w prawie, zwiększenie finansowania i lepszy nadzór nad placówkami to kroki w dobrym kierunku. Jednak najważniejsze jest zrozumienie, że za każdym numerem pokoju i nazwiskiem na liście pracowników kryje się człowiek z jego potrzebami, emocjami i godnością. Dopiero wtedy możemy mówić o prawdziwie humanitarnej opiece społecznej.
Podniesienie Wynagrodzeń: Praca w DPS-ach powinna być godnie wynagradzana, aby przyciągnąć wykwalifikowanych pracowników i zmniejszyć rotację kadr.
Szkolenia i Edukacja: Regularne szkolenia z zakresu psychologii, opieki nad osobami z różnymi schorzeniami oraz radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych są niezbędne.
Wsparcie Psychologiczne dla Pracowników: Dostęp do psychologa powinien być standardem, aby zapobiegać wypaleniu zawodowemu.
Lepszy Nadzór i Kontrole: Regularne i niezapowiedziane kontrole mogą pomóc w wykrywaniu nieprawidłowości i zapewnieniu odpowiednich standardów opieki.
Zwiększenie Personelu: Zatrudnienie większej liczby pracowników zmniejszy obciążenie obecnego personelu i poprawi jakość opieki nad pensjonariuszami.
Zmiany w Prawie: Konieczne jest dostosowanie przepisów do realiów pracy w DPS-ach, uwzględniając potrzeby zarówno pensjonariuszy, jak i pracowników.
Na koniec mój rozmówca dodaje: Kursy samoobrony mogą okazać się niezwykle przydatne w placówkach, gdzie personel narażony jest na agresywne zachowania ze strony pensjonariuszy. Oczywiście, nie we wszystkich domach pomocy społecznej jest to potrzebne, ale w wybranych na pewno.
Takie szkolenia pozwoliłyby pracownikom nie tylko na skuteczne i bezpieczne radzenie sobie w sytuacjach zagrożenia, ale także zwiększyłyby ich poczucie bezpieczeństwa i pewności siebie w codziennej pracy.
Wprowadzenie kursów samoobrony powinno iść w parze z edukacją w zakresie deeskalacji konfliktów i technik komunikacyjnych. Dzięki temu pracownicy byliby lepiej przygotowani do rozpoznawania sygnałów ostrzegawczych i zapobiegania potencjalnie niebezpiecznym sytuacjom. Takie kompleksowe podejście do szkoleń przyczyniłoby się do poprawy bezpieczeństwa zarówno personelu, jak i pensjonariuszy.
Praca w Domach Pomocy Społecznej to ogromne wyzwanie, które wymaga nie tylko profesjonalizmu, ale także empatii i poświęcenia. Niestety, obecne warunki pracy, niskie wynagrodzenia i braki w szkoleniach sprawiają, że jest to zawód niedoceniany i często pomijany w debacie publicznej. Aby to zmienić, potrzebne są działania na wielu płaszczyznach – od legislacyjnych, przez edukacyjne, po społeczne.
Pracownicy DPS-ów to niewidzialni bohaterowie codzienności, którzy zasługują na wsparcie i uznanie. Ich praca jest fundamentem systemu opieki społecznej, a dobro pensjonariuszy zależy w dużej mierze od tego, w jakich warunkach przychodzi im pracować. Czas zacząć o tym głośno mówić i wprowadzać realne zmiany.
Bibliografia: *
- Prokuratura bada sprawę pobicia w DPS w Ciechanowie
- Wybory prezydenckie 2020: Nieprawidłowości w głosowaniu w DPS-ach
- Komentarze z mediów społecznościowych (anonimowe)*
