porannakawa.bsky.social
Składka zdrowotna - kto jest bardziej uprzywilejowany?
Po przyjęciu przez Sejm projektu ustawy w sprawie obniżenia składki zdrowotnej dla przedsiębiorców w mediach i polityce rozgorzała dyskusja. Powstały dwie strony sporu - zwolenników i przeciwników tej ustawy. W ślad za nimi argumentami przerzucają się pracownicy etatowi z przedsiębiorcami JDG.
Podjąłem próbę porównania obciążeń finansujących system opieki zdrowotnej (Ministerstwo Zdrowia i NFZ) - pracowników etatowych i mikro- lub małych przedsiębiorców i przedsiebiorczyń.
Mikro- i mali przedsiebiorcy, to osoby samozatrudnione prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą JDG z wpisem CEiDG. Mogą one zatrudniać pracowników lub nie. Mogą mieć jednego klienta lub znacznie więcej. Pracują w usługach, handlu, produkcji. Wypełniają luki w gospodarce, uzupełniają ofertę innych dużych przedsiębiorstw i korporacji, realizując zróżnicowane potrzeby klientów. Robią coś prościej, taniej, lepiej, szybciej. Istnieją bo potrzebuje ich rynek.
Przedsiębiorcy i przedsiębiorczynie JDG prowadzą własne firmy, bo albo muszą, albo tego chcą (realizacja własnych pasji, brak szefa, brak ograniczeń, robią to co uważają za słuszne, nie odpowiadają za błędy szefów, kolegów i koleżanek z pracy, brak wyścigu szczurów, są aktywni(e), odpowiedzialni(e) i szczęśliwi(e)). Mikroprzedsiębiorcy dalej w tekście będą nazywani samozatrudnionymi lub w skrócie JDG.
Plan dokumentu (I-VIII)
I. Podstawowe fakty
II. Główne założenia finansowe ulgi dla JDG
III. Dlaczego poprawnie i sprawiedliwie jest porównywać sumę obciążeń: składkę zdrowotną i podatki dochodowe PIT?
IV. Analiza obciążeń finansowych pracownika i JDG w utrzymaniu MZ I NFZ
V. Kodeks Pracy i in. - wybiórczy wyciąg praw i przywilejów zatrudnionych pracowników
VI. Korzyści wliczane i niewliczane do przychodu pracownika wynikające z KP i in.
VII. Wynagrodzenie samozatrudnionych JDG i obciążenia
VIII. Dlaczego samozatrudnieni JDG powinni mieć ulgę w składce zdrowotnej, a nie zatrudnieni pracownicy?
I. Podstawowe fakty
- Sejm przyjął ustawę 4.04.2025 r., ustawa czeka na podpis prezydenta
- Nowe przepisy obejmują JDG rozliczające się jedną z 4 form podatkowych (skala podatkowa, liniowy, ryczałt, karta podatkowa)
- Zmiany wprowadzają ulgę w składce zdrowotnej dla JDG
- Zmiany mogą obejmować 2,45 mln JDG
- Zmiany wejdą w życie od 01.01.2026 r.
II. Główne założenia finansowe ulgi dla JDG (patrz: KLIKNIJ LINK do tabeli w: poranna kawa.bsky.social)
III. Dlaczego poprawnie i sprawiedliwie jest porównywać sumę obciążeń: składkę zdrowotną i podatki dochodowe PIT?
Obecnie składka zdrowotna jest odsetkiem od dochodu (9%), czyli ma charakter podatku od dochodu. Składka zdrowotna wraz ze środkami Budżetu Państwa (m.in. z podatków) finansuje cały system NFZ i MZ. Dlatego należy porównywać sumę obciążeń pracowników etatowych i JDG: składkę zdrowotną + podatki dochodowe PIT, a nie tylko odprowadzaną składkę zdrowotną.
IV. Analiza obciążeń finansowych pracownika i JDG w utrzymaniu MZ I NFZ
Z analizy porównawczej przeprowadzonej przez doradców podatkowych CRIDO (KLIKNIJ LINK do źródła Infor) wynika że po wprowadzeniu w 2026 r. ulgi JDG - do przychodów poniżej progu (wartość poniżej 15.000 zł) wyższą wypłatę netto (na rękę) mają pracownicy etatowi. Natomiast z przychodami powyżej progu więcej zyskują przedsiębiorcy JDG. Dokładniejsze obliczenia (składka zdrowotna + PIT) przedstawiłem w moim tekście (w trzecim akapicie licząc od końca): Ulga JDG w składce zdrowotnej - polemika, porannakawa.bsky.social - KLIKNIJ LINK.
Tutaj trzeba zadać pytanie, jaki pracownik etatowy ma miesięczny przychód (wynagrodzenie brutto) 15.000 zł lub więcej? Kierownik, dyrektor, menedżer, poseł, minister? Jakie bonusy dostaje taki pracownik do swojej wyłącznej dyspozycji? Samochód służbowy wykorzystywany prywatnie, paliwo, OC/AC/NNW, naprawy, przeglądy okresowe, lux-med, obiady, ...? Dlaczego jego bonusy nie są wliczane do jego przychodu i nie są rozliczane podatkiem PIT i wyższą składką zdrowotną?
Udogodnień dla pracowników jest znacznie więcej. Dotyczą one w mniejszym lub większym stopniu wszystkich pracowników etatowych (zależą od branży, wielkości firmy i jej kondycji finansowej). Prawa i liczne udogodnienia zawarte są w Kodeksie Pracy (KP) oraz regulacjach branżowych. Prawa i udogodnienia są finansowym, bądź niefinansowym dodatkowym zyskiem dla pracownika na etacie. Dla JDG byłyby one: utratą przychodu, kosztem działalności gospodarczej (KUP) lub wydatkiem z prywatnych środków, osobistych (WPS) - czyli już po opodatkowaniu wszystkimi podatkami i składkami - pieniędzy przedsiębiorcy JDG.
Prawa i udogodnienia pracowników na etacie wynikające z Kodeksu Pracy (KP) opisane zostaną w kolejnym punkcie.
V. Kodeks Pracy i in. - wybiórczy wyciąg praw i przywilejów zatrudnionych pracowników
Wybór nie obejmuje wszystkich punktów zawartych w KP - bo jest za dużo szczegółów. Większość uwzględnionych punktów obejmuje wszystkich pracowników etatowych, dodatkowa część, to punkty prawa branżowego (np. Karta Nauczyciela), także niektóre punkty z różnych trybów nawiązania stosunku pracy (mianowania, powołania, wyboru - bo np. posłowie zapominają, jak żyją Polacy). Osoby zatrudnione różnymi trybami (umowa o pracę, spółdzielcza umowa o pracę, mianowania, powołania, wyboru) będą nazywane dalej pracownikami.
Porównanie: Pracownik - JDG
(użyte skróty: WPS - wydatek z prywatnych środków (budżetu domowego), KUP - koszty uzyskania przychodu działalności gospodarczej (czyli przychodu samozatrudnionego), UPKG - utrata przychodu, klienta, ciągłości działalności gospodarczej)
- Czas, zakres pracy, odpoczynek i wynagrodzenie
| Pracownik | JDG |
|---|---|
| gwarancja płacy minimalnej | brak |
| norma i wymiar czasu pracy: 8 godz. dziennie i 40-godzin w tygodniu | 24/7 |
| godzina dydaktyczna 45’ (edukacja) | 1h=60' |
| system 5 lub 6 dniowy tygodzień pracy | 7 |
| prawo do 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku po każdej dobie pracy | 0 |
| zakres obowiązków w pracy (ograniczony do stanowiska) | brak ograniczeń |
- Dodatki, świadczenia, bonusy, profity
| Pracownik | JDG |
|---|---|
| wynagrodzenie za nadgodziny | brak |
| dodatek za pracę w nocy + 20% wynagrodzenia | brak |
| dodatek do pracy w godzinach nadliczbowych (np. w nocy, święta) - dodatkowe 50% - 100% wynagrodzenia | brak |
| dodatkowe świadczenia (różne branże), np. | |
| - trzynastki | brak |
| - stażowe/wysługa | brak |
| - motywacyjne | brak |
| - wychowawcze (edukacja) | brak |
| - kierownicze | brak |
| - premie | brak |
| - nagrody | brak |
| - nagrody jubileuszowe | brak |
| - bony świąteczne | brak/WPS |
| - wczasy pod gruszą | brak/WPS |
| - diety | brak |
| - delegacje | brak/WPS |
| - zakwaterowanie w innym mieście | brak/KUP/WPS |
| - sfinansowanie kursów, szkoleń lub studiów wyższych | KUP |
| dodatki branżowe (np. górnicze) | brak |
| dodatki w pracy (obiad, kawa, herbata, woda) | KUP/WPS (jeśli brak pracownika i siedziby firmy) |
| inne świadczenia (ruchomości służbowe do celów służbowych i prywatnych): | |
| -samochód - wartość zakupu, napraw, przeglądów, ubezpieczenia, paliwa | KUP/WPS (jeśli do celów prywatnych) |
| -komputer | KUP/WPS j.w. |
| -telefon | KUP/WPS j.w. |
| -abonament tel. i internetowy | KUP/WPS j.w. |
| zagwarantowanie środków ochrony indywidualnej, odzieży ochronne dla pracownika, dodatków energetycznych w upały, ogrzewających zimą, itd. (zależy od branży) | WPS (i. dla zatrudnionego pracownika: KUP, ii. dla siebie, czyli przedsiebiorcy wykonującego taki sam zakres prac: WPS) |
| bonusy (dofinansowanie lub pełne pokrycie) | |
| -lux-med | WPS |
| -okulary korekcyjne | WPS |
| -karnet multisport | WPS |
| -dodatkowy fundusz emerytalny | KUP/WPS |
| -akcje spółki, udziały | KUP/WPS |
| inne branżowe | KUP/WPS |
| ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop | brak |
| świadczenia za czas niezdolności do pracy (choroby, wypadki, in) - 80%-100% wynagrodzenia | brak |
| dodatek wyrównawczy 6 mcy dla pracownika przenoszonego do innej pracy wskutek wypadku, choroby zawodowej | brak |
| odszkodowanie od pracodawcy za wypadek przy pracy | brak |
| odprawy pieniężne (rentowe, emerytalne, pośmiertne) | brak |
| odprawy menedżerskie (zakaz konkurencji, zerwanie umowy menedżerskiej) | brak |
- Urlop, dni wolne i święta (wolny czas i zapewnienie wynagrodzenia)
| Pracownik | JDG |
|---|---|
| dni wolne i święta | brak i UPKG |
| urlop wypoczynkowy 20-26 dni | brak i UPKG |
| urlop na żądanie 4 dni | brak i UPKG |
| urlop okolicznościowy 1-2 dni | brak i UPKG |
| urlopy pedagogiczne (edukacja): | |
| -wakacje letnie 2 miesiące (w ramach urlopu wypoczynkowego) | brak i UPKG |
| -ferie zimowe 2 tygodnie | brak i UPKG |
| -święta i dni wolne od pracy - łącznie 2-3 tygodnie | brak i UPKG |
| -roczny urlop dla poratowania zdrowia | brak i UPKG |
| urlop szkoleniowy | brak i UPKG |
| urlopy dla rodziców: | |
| -macierzyński | brak i UPKG |
| -rodzicielski | brak i UPKG |
| -ojcowski | brak i UPKG |
| -wychowawczy | brak i UPKG |
| -opieka nad dzieckiem | brak i UPKG |
| prawo do wynagrodzenia podczas urlopu macierzyńskiego lub podczas pobytu w szpitalu | brak i UPKG |
| okres wypowiedzenia umowy | brak |
| prawo do 2-3 dni wolnych na znalezienie nowej pracy w trakcie okresu wypowiedzenia | brak i UPKG |
- Kursy i szkolenia (pokrycie kosztów - czas pracy i koszt usług), zaspokojenie potrzeb socjalnych i bezpieczeństwa pracy
| Pracownik | JDG |
|---|---|
| prawo do rozwoju, awansu i wyższych zarobków (regulaminy wewnętrzne) | brak |
| okresowe badania lekarskie i in. | brak/KUP/WPS |
| szkolenie bhp i ppoż | brak/KUP/WPS |
| bezpieczne i higieniczne warunki pracy | KUP/WPS |
| zagwarantowanie socjalnych potrzeb (zależy od branży: ogrzewanie, chłodzenie, zużycie prądu, WC, mikrofalówki, ekspresu do kawy, czajnika) | KUP/WPS (jeśli brak pracownika i siedziby firmy) |
VI. Korzyści wliczane i niewliczane do przychodu pracownika wynikające z KP i in.
Wszystkie punkty z KP i innych regulacji są kosztem dla pracodawcy. Stanowią one korzyści dla pracownika. Korzyści te mają wymierną wartość na rynku.
Część korzyści pracownika wynikająca z KP i in. jest wliczana do jego przychodu i rozliczana podatkiem PIT oraz składkami (np. w punkcie 2. dodatkowe świadczenia (różne branże)).
Inna częśc punktów KP i in. (ich liczba i wartość) nie jest wliczana do przychodu pracownika i nie jest rozliczana podatkiem PIT i składką zdrowotną (np. w punkcie 2. inne świadczenia (ruchomości służbowe do celów służbowych i prywatnych, bonusy (dofinansowanie lub pełne pokrycie), itd.
Samozatrudniony(a) opłaca część punktów z działalności gospodarczej - tylko wtedy gdy stanowią one rzeczywisty koszt DG. Pozostałą część punktów korzyści KP i in. samozatrudniony(a) JDG musi opłacić ze swojego wynagrodzenia netto (z własnego budżetu domowego). Wielu punktów on/ona nie zrealizuje (np. urlopy), bo straci przychód, klientów (bardzo istotne w sektorze usług 1:1), ciagłość JDG, a nawet utraci biznes.
VII. Wynagrodzenia samozatrudnionych JDG i obciążenia
Mikroprzedsiębiorcy JDG pracują w różnych zawodach. Obok lekarzy, prawników, informatyków, czy architektów są np. fryzjerzy, taksówkarze, kurierzy, szewcy, sprzedawcy na straganach, mechanicy, księgowi, szwaczki, korepetytorzy. Chcąc zarobić więcej, dłużej pracują w swoich biznesach: 8-16h na dobę, 7 dni w tygodniu.
Samozatrudniony lub samozatrudniona otrzymuje wynagrodzenie (przychód) tylko wtedy, gdy zapłaci klient. Kiedy klient nie zapłaci, to JDG nie ma wynagrodzenia. Kiedy samozatrudniony(a) nie zarobi nic, to ma 0 zł przychodu. Zero to jest mniej od wynagrodzenia minimalnego z KP - taka matematyka. A jednak JDG musi opłacić ZUS i składkę zdrowotną. Jeśli samozatrudniony(a) JDG zatrudnia pracownika, to płaci jego wynagrodzenie i ponosi dodatkowe pracownicze koszty zwiazane z KP. Dodatkowo JDG ma inne koszty, np. kredytu, wynajmu, opłat za media. JDG wszystko opłaca wtedy z oszczędności, pożyczki od rodziny, z kredytu.To oznacza stratę - jest mniej niż zero wynagrodzenia JDG. Później JDG musi to spłacić. Uda się, albo nie - jedno z ryzyk prowadzenia działalności gospodarczej.
Samozatrudniony(a) nie otrzymuje wynagrodzenia kiedy nie pracuje - w dni wolne, święta, podczas urlopu.
Samozatrudniony(a) nie dostaje wynagrodzenia za wykonywane inne obowiązkowe prace w swojej firmie i na jej rzecz - administracja, księgowość, rozliczenia podatków, zakupy materiałów, narzędzi, dojazdy do klienta, sprawy techniczne, awarie.
Urzędnicy narzucają JDG dodatkowe obciążenia pracą i kosztami (z budżetu domowego samozatrudnionego, kosztem czasu spędzanego z rodziną, czasu na wypoczynek, czasu na sen) - zmiany ustaw (np. Polski ład), pisma, kary. Wtedy samozatrudniony(a) w godzinach nadliczbowych, w tym w nocy, przegląda różne ustawy, spotyka się z prawnikami, księgowymi przygotowując odpowiedź. Samozatrudniony(a) musi się bronić przed niesłusznie nałożoną karą, albo odpuścić, zapłacić karę ze środków budżetu domowego i odpocząć. I ciągnąć biznes dalej.
VIII. Dlaczego samozatrudnieni JDG powinni mieć ulgę w składce zdrowotnej, a nie zatrudnieni pracownicy?
-
Przedsiębiorcy JDG płacą więcej na ochronę zdrowia niż pracownicy.
-
Pracownicy płacą zbyt niskie składki zdrowotne i podatki na ochronę zdrowia od zaniżonych dochodów, bo (do ich przychodów) nie są wliczane dodatkowe korzyści z KP i in.
Pracownicy nie płacą składek zdrowotnych i podatków PIT od otrzymywanych przez nich dodatkowych korzyści wynikających z Kodeksu Pracy i in. (korzyści te mają wymierną wartość rynkową i są kosztem pracodawcy) i nieujętych w ich przychodach (dochodach), a których koszty kupna ponosi samozatrudniony(a) z prywatnych pieniędzy.
Wskazuje to, że samozatrudniony(a) ponosi obciążenia podatkowe (PIT) i składką zdrowotną od zawyżonego dochodu, którego w celach podatkowych nie może obniżyć kosztami nabycia dodatkowych korzyści (przysługujących pracownikowi). Korzyści te musi nabyć ze środków swojego budżetu domowego, albo zrezygnować z części swoich przychodów.
- Samozatrudniony(a) rzadziej niż pracownik korzysta z usług finansowanych przez NFZ. (to jest moja teza postawiona na podstawie obserwacji zachowań znanych mi samozatrudnionych; nie mam dostępu do bazy danych NFZ).
Samozatrudniony(a) bywa zmuszony(a) sytuacją życiową i firmy do wykupienia usług medycznych z własnych środków budżetu domowego.
Samozatrudniony(a) (wykonujący(a) swoją pracę osobiście) kupuje prywatne usługi medyczne z konieczności. Nie może czekać w długiej kolejce do specjalisty z NFZ. Wtedy samozatrudniony(a) płaci dwa razy za opiekę zdrowotną: i. składka zdrowotna + PIT, ii. wydatek z budżetu domowego na prywatne wizyty, leczenie. Czekanie w kolejce oznacza dla samozatrudnionych: utratę przychodów, utratę klientów, utratę ciągłości DG, utratę firmy.
Jeśli uraz, przeziębienie, czy choroba nie zatrzymają w łóżku osoby samozatrudnionej JDG, to dalej pracuje ona z bólem głowy, gorączką, katarem i kaszlem.
porannakawa.bsky.social
10.04.2025
Edit: poprawki redakcyjne, doprecyzowanie, aktualizacje
